De dood; het liefst houden we
onze basisschooldeuren voor hem gesloten. Er zijn ten slotte leukere thema’s te
bedenken om met leerlingen te bespreken. En toch kunnen we de dood niet altijd
buiten de school houden, en dat zouden we eigenlijk ook niet moeten
willen. School is een plek waar geleerd
wordt over het leven, en de dood hoort daar ook bij. Met verdriet en verlies
omgaan is een vaardigheid die kinderen moeten leren, net als samenwerken,
omgaan met teleurstellingen en dergelijke.
Soms heb je als school geen keus,
dan slaat het noodlot toe en komt de school door bijvoorbeeld het overlijden
van een leerkracht of leerling niet onder het thema uit. Kinderen moeten dan begeleid
worden om die zware gebeurtenis een plek te geven.
Meestal dient het thema de dood
zich minder heftig aan; door het overlijden van een huisdier, een buurvrouw of
opa of oma van een leerling. Zulke momenten zijn goed om het thema op een
minder beladen manier bespreekbaar te maken.
Het Bakje Troost is bedoeld om
bij beide gevallen een uitnodiging en handreiking te zijn voor leerkrachten op
de basisschool om de dood, verlies, rouw en troost in de klas bespreekbaar te
maken, en om zo leerlingen sterker te maken om verliezen waar ze in het leven
mee te maken zullen krijgen, te kunnen
dragen.
Het hoofdbestanddeel van het
Bakje Troost is een set troostkaarten
die docenten kunnen ondersteunen bij het bespreken en begeleiden bij rouw en
verlies. De kaarten zijn verdeeld in zes
thema's. Deze lopen van het overlijden van een huisdier tot het
overlijden van een klasgenootje of leraar. Daarnaast is er een thema Algemeen over de dood, die gebruikt kan
worden als het thema behandeld wordt zonder dat daar een overlijden de
rechtstreekse aanleiding voor is. Ook kunnen deze kaarten heel goed dienst doen
als wat algemenere aanvulling op de kaarten die over en specifiek verlies gaan.
Ze zijn bijvoorbeeld geschikt om een tijdje na het overlijden van iemand nog
eens wat algemener over het onderwerp dood te spreken.
Elk thema heeft verschillende
soorten kaarten. Een handreiking voor de leerkracht, waarin beknopt een
aantal dingen benoemd worden die handig zijn om in de gaten te houden als je de
leerlingen wil begeleiden bij het betreffende overlijden. Hierbij is ervan
uitgegaan dat de dood vaak onverwacht komt en de tekst dus snel moet kunnen
worden gelezen om de meest essentiële aandachtspunten eruit te kunnen halen.
Deze handreiking is geschreven om naast het eventuele rouwprotocol van school
te gebruiken; in het protocol staan de praktische richtlijnen van wat moet
gebeuren. Dit Bakje Troost is meer
bedoeld om kinderen te kunnen ondersteunen bij de verliesverwerking.
Elk thema bevat ook gedichten en
verhalen,
deze kunnen worden voorgelezen, en kunnen vervolgens het uitgangspunt
zijn voor een gesprek over het onderwerp of een inspiratie om kinderen zelf een
gedicht of verhaal te laten schrijven over het onderwerp. Ook kunnen ze
gebruikt worden voor herinnerings- en afscheidsdiensten.
Daarnaast zijn er kaarten met werkvormen, deze
dienen als inspiratie om niet alleen te praten over het onderwerp maar ook
actief met het thema in de klas aan de slag te gaan. Het eindproduct kan
individueel voor de kinderen zijn, maar het kan ook iets zijn dat gegeven wordt
aan het getroffen gezin om namens de hele klas een beetje troost te bieden.
Ook zijn er kaarten bijgevoegd
met boekentips
en films en filmpjes die aansluiten bij het betreffende
onderwerp.
Het Bakje Troost bevat naast de
kaarten per thema ook een laatje. Hierin zitten fotokaarten met informatie over
verschillende onderwerpen waar kinderen bij een uitvaart mee te maken kunnen
krijgen. Deze kunnen gebruikt worden om kinderen op een uitvaart voor te
bereiden, of om kinderen te laten vertellen over een uitvaart die ze hebben
bijgewoond. Ook zijn in het laatje filosofiekaartjes te vinden die gebruikt
kunnen worden om met de klas te praten over de dood, het leven na de dood en
verdriet. Daarnaast zit er ter inspiratie een klein troostdoosje in met een
zorgenpoppetje.
